Co to są alkaloidy?

Alkaloidami nazywany grupę związków pochodzenia naturalnego. Otrzymywane są one z różnych gatunków roślin (obecnie część z nich otrzymuje się syntetycznie). Są to najczęściej związki spokrewnione ze sobą tylko w niewielkim stopniu, co stwarza problemy przy jednoznacznym określeniu definicji alkaloidów. Klasyczna definicja (według Hegneuera) mówi, że są one organicznymi zasadami roślinnymi zawierającymi atom azotu w pierścieniu heterocyklicznym, wykazującymi wyraźne działanie na układ nerwowy. Nie jest ona jednak doskonała, ponieważ istnieje wiele związków, które pomimo tego, że nie spełniają części tej definicji, są zaliczane do alkaloidów. Przykładem takich substancji są kolchicyna i kapsaicyna, które nie zawierają atomu azotu w układzie heterocykilicznym i nie mają charakteru zasadowego. Istnieją również związki, które, pomimo że występują u zwierząt, zaliczane są do alkaloidów np. samandryna u Salamandra maculosa.

Alkaloidy występują głównie w roślinach wyższych w postaci soli kwasów organicznych, na przykład kwasu cytrynowego, jabłkowego lub szczawiowego. Rzadziej występują w postaci soli z kwasami nieorganicznymi. Alkaloidy w postaci soli rozpuszczają się w soku komórkowym. W nielicznych roślinach są połączone z cukrami lub garbnikami ( glikoalkaloidy, garbnikany alkaloidów).
Najliczniej występują u roślin z rodzajów: Apocynaceae, Papaveraceae oraz Ranunculaceae i Solanaceae. Oprócz roślin wyższych, występowanie alkaloidów stwierdzono u grzybów ( np.: Claviceps purpurea), paprotników z rodzaju Lycopodium i u nagozalążkowych w rodzajach Taxus, Ephedra i Cephalotaxaceae.

Alkaloidy występują zwykle w surowcu, w zespołach złożonych z kilku lub kilkudziesięciu związków o zbliżonej budowie. Występują zarówno w organach podziemnych jak i naziemnych w ilościach od setnych części procenta (np. w liściach lulka czarnego ) do kilku procent (np. w korzeniu wymiotnicy).

Reklama

Ostatnia aktualizacja: 2011-01-31