STRONA GŁÓWNA
• Wstęp
• Postacie leku roślinnego
• Artykuły
• Materiały do nauki
• Linki
• Historia strony
• Książka adresowa farmacja 2003
• Nota autorska
Reklama:
|
Praktyczna instrukcja użycia Unguatora
Historia i opis urządzenia
UNGUATOR® jest wynikiem prowadzonych od 1960 roku doświadczeń i badań nad mieszaniem substancji w układach zamkniętych. Prace te, prowadzone przez niemieckiego farmaceutę Albrechta Konietzko, doprowadziły do powstania Unguatora oraz całego systemu
mieszadeł i pojemników wykorzystywanych razem z tym urządzeniem.
W chwili obecnej na rynku dostępne są trzy typy urządzenia: Cito UNGUATOR® B/R, Cito UNGUATOR® e/s i Cito UNGUATOR® 2000.
Najbardziej podstawowym modelem jest Cito UNGUATOR® B/R (dawniej Cito UNGUATOR® B), który przeznaczony jest do przygotowywania stosunkowo niewielkich ilości preparatów - w pojemnikach o objętościach od 15 ml do 200 ml. Są to wielkołci całkowicie wystarczające do przygotowania pojedynczych recept. Niestety, model ten posiada pewną wadę – wymaga on ciągłego, ręcznego przesuwania tuby z preparatem względem nieruchomego w pionie mieszadła. Co w praktyce jest dość czaso- i pracochłonne.
Do aptek o większej czynności recepturowej najlepszym z proponowanych modeli jest, moim zdaniem, Cito UNGUATOR® e/s (dawniej Cito UNGUATOR® e). Pozwala on na przygotowywanie większych ilości preparatów w objętościach do 500 ml. Jego dużą zaletą jest możliwość wcześniejszego ustawienia długości i intensywności mieszania preparatu (parametry te mogą być modyfikowane podczas pracy urządzenia). Ten model wyposażono również w specjalny system (Hands Free) umożliwiający w pełni samodzielną pracę urządzenia, bez konieczności ingerencji człowieka. W praktyce oznacza to, że w czasie pracy urządzenia można zająć się innymi czynnościami np. przygotowywaniem następnego preparatu.
Najbardziej zaawansowanym modelem jest UNGUATOR® 2000. Jest on wyposażony w mikroprocesor umożliwiający wykonanie przygotowanych wcześniej programów mieszania. Umożliwia on również współpracę z komputerem PC z udziałem odpowiedniego oprogramowania. Model ten pozwala na przygotowania różnego rodzaju preparatów
w pojemnikach do 1000 ml objętości. Jest to dobre urządzenie dla laboratoriów lub aptek
z naprawdę bardzo dużą czynnością recepturową.
System pojemników i mieszadeł
Integralną częścią Unguatora jest zestaw specjalnych pojemników (tub) i mieszadeł. Jest to wyposażenie, bez którego nie może on funkcjonować. Zestaw ten zawiera 2 rodzaje mieszadeł. Pierwszy z nich to najczęściej stosowane mieszadła wielokrotnego użytku. W zestawie jest ich kilka, co pozwala na dobranie do każdego z rodzajów tub mieszadła o odpowiedniej długości
i średnicy. Mieszadła te mają stosunkowo dużą powierzchnię styku ze ścianami pojemników, co umożliwia dobre roztarcie znajdujących się w maściach substancji stałych. Ta spora powierzchnia łopatek mieszadeł pozwala również na wytworzenie, poprzez tarcie o ściany pojemnika, dostatecznej temperatury do rozpuszczenia masła kakaowego w trakcie przygotowywania gałek lub czopków.
Drugi typ mieszadeł, to mieszadła jednorazowe, które zalecane są przy wykonywaniu leków jałowych lub zawierających substancje silnie barwiące. Mieszadła te skonstruowane są
z metalowej osi i plastikowego „wirnika”, który po zakończonym mieszania wyjmuje się z osi bez otwierania całego pojemnika. Pozwala to na wykonanie leku w warunkach aseptycznych, bez niepotrzebnego otwierania pojemnika.. Należy jednak pamiętać o tym, aby uprzedzić pacjenta
o pozostałym wewnątrz opakowania wirniku.
UNGUATOR® stosuje się razem ze specjalnymi, jednorazowymi pojemnikami w kształcie tub. Mają one pojemności od 15 do 200 ml i służą do wykonywania preparatów, będąc jednocześnie ostatecznym opakowaniem dla tych leków1. Wszystkie pojemniki posiadają ruchome dno, które pozwala na precyzyjne dopasowanie ich objętości do ilości składników z jakich wykonuje się preparaty. Ułatwia to także pacjentowi aplikację maści bezpośrednio z opakowania. Również w tym celu do pojemników dołącza się specjalne, krótsze lub dłuższe aplikatory. Mniejsze pozwalają na podanie maści np. do ucha, a większe na np. aplikację doodbytniczą. Pojemniki Unguatora wykonane są z tworzyw sztucznych, które wytrzymują ogrzewanie w łaĽni wodnej lub kuchence mikrofalowej do temperatury 85OC2. Nie pozwala to więc na ich sterylizację, podobnie zresztą jak i klasycznych polipropylenowych pudełek na maści.
W zestawie sprzedawanym z Unguatorem znajdują się również specjalne pojemniki
o dużych (rzędu 300, 500 i 1000 ml) pojemnościach. Służą one do wykonywania jednorazowo większych ilości maści. Pojemniki te wyposażono w pneumatyczny system podnoszenia dna (AirDynamic System), co w połączeniu ze specjalną końcówką umożliwia przetłoczenie z nich maści do mniejszych, jednostkowych pojemników bez kontaktu ze środowiskiem zewnętrznym.
W celu zapewnienia odpowiedniej jakości gałkom czy czopkom, w ramach systemu UNGUATOR®, produkuje się specjalne, jednorazowe formy o pojemnościach 3g (globulki dopochwowe) i 2g, oraz 1 g dla czopków doodbytniczych. Umożliwiają one czyste i sprawne wykonanie tych postaci leków, stanowiąc jednocześnie dla nich opakowania jednostkowe.
Sporządzanie maści
Sporządzanie maści z wykorzystaniem Unguatora nie stwarza większych problemów. Ogólne zasady przygotowania maści za pomocą Unguatora są następujące:
- Odważyć do tuby podłoże/podłoża.
- Odważyć i dodać substancje stałe.
- Odważyć i dodać płyny.
- Zamknąć tubę nakrętką zaopatrzoną w odpowiednie mieszadło.
- Umieścić całość w Unguatorze i uruchomić urządzenie.
Należy przy tym zastosować sie do kilku praktycznych wskazówek:
- Twardsze substancje stałe (np kwas borny czy mentol) należy wcześniej odpowiednio rozdrobnić lub kupić w takiej postaci. W przeciwnym razie dojdzie do znacznego przedłużenia czasu homogenizacji w Unguatorze, a i tak czasem nie da to zadowalających wyników.
- Większość maści można wykonać korzystając z domyślnych ustawień urządzenia (UNGUATOR® e/s), to jest obroty na 5 i 2 minutowy czas mieszania.
W przypadku wykorzystania twardszych podłoży maściowych (np. pasta cynkowa,
czy euceryna z lodówki), proces mieszania należy rozpocząć od prędkości 0 lub 1
i stopniowo zwiększać liczbę obrotów.
- W przypadku maści zawierających wodę i eucerynę jako główny składnik podłoża, należy przedłużyć czas homogenizacji do około 4 minut i zwiększyć ustawienie obrotów do 8. W przypadku euceryny o gorszej jakości może zajść konieczność jeszcze dłuższej homogenizacji.
- W przypadku wykonywania preparatów zawierających w składzie eucerynę, wodę
i witaminy (zwłaszcza wit. A liq.) należy je wykonać w dwóch etapach – najpierw bez dodatku witamin (4 minuty, obroty 8), a następnie dodając witaminy i nastawiając krótki czas mieszania – rzędu 20 sekund i niskie obroty - 1 lub 2. Zapobiegnie to niezgodnościom recepturowym.
- W przypadkach trudnych do wykonania ręcznie maści np.: zawierających w swoim składzie mecortolon, wykorzystanie opisanej wyżej techniki 2 etapowego przygotowania preparatu daje bardzo dobre rezultaty. Mecortolon lub inny składnik wywołujący niezgodność dajemy oczywiście na końcu.
- Maść zawierającą rezorcynę i pastę cynkową wykonujemy poprzez dokładne roztarcie rezorcyny i dodanie do pasty cynkowej o pokojowej temperaturze (nie ogrzewanej wcześniej). Następnie całość należy mieszać przez około 1 minutę na małych obrotach
(1-2). W przypadku zbyt intensywnego mieszania dojdzie do powstania niedającej się rozsmarować na skórze masy.
- W przypadku konieczności wprowadzenia do maści takich substancji jak wosk lub parafina stała, należy je uprzednio roztopić, a następnie dodać do reszty wymieszanych wcześniej składników. Następnie całość należy poddać dalszej homogenizacji z użyciem Unguatora.
Sporządzanie globulek
Jedną z dużych zalet Unguatora jest możliwość wykonywania za jego pomocą czopków
i globulek poprzez wylewanie. Użycie tego urządzenia pozwala na szybkie, czyste i dokładne wykonanie tej postaci leku. Sprawdzona procedura wykonywania gałek wygląda następująco:
- Najpierw wyliczamy ilość masła kakaowego potrzebną do wykonania recepty.
W tym celu sumuje się masę wszystkich substancji czynnych jakie potrzebne są do wykonania 1 globulki, a otrzymany wynik mnoży się przez współczynnik wyparcia (0,7)1. Otrzymaną cyfrę odejmuje się od masy globulki (najczęściej 3g.). Uzyskaną w ten sposób masę masła potrzebnego do wykonania 1 globulki (MG) mnożymy przez ilość globulek jakie mam wykonać(LG). Dla zapewnienia sobie minimalnego nadmiaru masy, obliczoną w ten sposób ilość masła należy zwiększyć o 0,2-0,5 g, w zależności od wprawy osoby wykonującej preparat.. W przypadku wykonywania gałek bądĽ czopków w formach 2 gramowych należy zwiększyć nadmiar masła do 1g, bądĽ skorzystać z literaturowych współczynników wyparcia dla poszczególnych substancji
MOC = [MG – (s1+s2+s3...)*0,7]*LG
- Odważamy wyliczoną ilość masła i umieszczamy ją w tubie. Następnie dodajemy tam odważone i odpowiednio rozdrobnione substancje czynne.
- Całość umieszczamy w urządzeniu i mieszamy przez 4 minuty (obroty 8). Długość czasu mieszania uzależniona jest od temperatury otoczenia, właściwości masła i ilości substancji stałych.
- Przygotowujemy formy i statyw na nie.
- Po 4 minutach sprawdzamy konsystencję masy w pojemniku. Nie powinna być ona zbyt gęsta, gdyż wtedy inkluduje w sobie mikroskopijne pęcherzyki powietrza i ma zbyt dużą objętość w stosunku do wcześniej wyliczonej. Są też trudności z przelewaniem jej do formy, gdyż zastyga w pojemniku i/lub nie wypełnia w całości form. Prawidłowa konsystencja przypomina rzadki, pitny jogurt. Jeżeli masa jest zbyt gęsta przedłużamy mieszanie o 1 – 2 minuty i ponownie sprawdzamy konsystencję.
- Masę o prawidłowej konsystencji należy przelać do form z wykorzystaniem krótkiej końcówki dołączanej do zestawu pojemników. Formy należy wypełniać z niewielkim nadmiarem, gdyż masło zmniejszy nieznacznie swoją objętość w trakcie zestalania.
- Formy należy wstawić do lodówki lub najlepiej zamrażarki, co zapobiegnie sedymentacji stałych składników masy. Po około 5-10 minutach gałki powinny być gotowe.
- Po wyjęciu z lodówki formy należy oczyścić z ewentualnego nadmiaru masła.
Należy przy tym zastosować się do kilku praktycznych wskazówek:
- Mieszanie przeprowadzam w tubie o objętości 100 ml lub mniejszej. Nie należy mieszać jednorazowo w tubie więcej masy, niż potrzebujemy na przygotowanie 15 globulek (3 gramowych).
- Do sporządzania globulek używaj mieszadeł wielokrotnego użytku – ich konstrukcja zapewnia odpowiednie tarcie o ściany tub i sprawne roztopienie masy.
- W trakcie pracy urządzenia warto skontrolować czy nie doszło do takiej sytuacji, kiedy to część masła kakaowego ubiła się pomiędzy mieszadłem, a pokrywą pojemnika (masło to nie ulega rozpuszczeniu i nie da się go wylać z pojemnika do form). W tym celu należy lekko docisnąć w dół ruchome ramię Unguatora w momencie kiedy znajduje się ono
w najniższej pozycji. Jeżeli doszło do ubicia masła, ramię ustąpi trochę pod naciskiem ręki, a mieszadło zbierze ubitą pod nakrętką pojemnika masę.
Jeżeli po wylaniu całej zawartości tuby zabraknie masy na wypełnienie wszystkich form trzeba otworzyć tubę i wykorzystać pozostałości masy zalegające między nakrętką,
a ruchomym dnem pojemnika.
- W przypadku gałek zawierających w swoim składzie witaminę A należy dodać ją już do uprzednio rozpuszczonej masy i poddać krótkiemu i delikatnemu mieszaniu. Zapobiegnie to rozwarstwieniu się całej masy.
- Czopki zawierające w swoim składzie ichtiol należy wykonać po uprzednim zemulgowaniu ichtiolu lanoliną (w stosunku 1:1). Pozwoli to na równomierne rozproszenie ichtiolu w całej objętości czopka.
- Jeżeli w preparacie nie ma składników stałych, lub ich ilość jest zbyt mała do efektywnego rozpuszczenia masła z użyciem Unguatora, masło kakaowe należy stopić klasycznie - na łaĽni wodnej. Tarcie samych łopatek mieszadła o ściany pojemnika może być niewystarczające do wytworzenia odpowiedniej temperatury.
- Współczynniki wyparcia dla niektórych substancji leczniczych:
Acidum boricum |
0,67 |
Metronidazolum
|
0,67 |
Aminophyllinum
|
0,88 |
Phenobarbitalum
|
0,84 |
Ammonii bituminosulfonas
|
0,91 |
Theophyllinum
|
0,60 |
Bismuthi subgallas
|
0,37 |
Zinci oxydum
|
0,15-0,25 |
Uwagi do elementów zestawu:
- Po wykonaniu preparatów zawierających ichtiol należy natychmiast umyć w gorącej wodzie mieszadła wielokrotnego użycia- zapobiegnie to ich trwałemu zabarwieniu.
- Pojemniki Unguatora wykonane są z tworzyw sztucznych, które wytrzymują ogrzewanie
w łaźni wodnej lub kuchence mikrofalowej jedynie do temperatury 85OC1. Nie pozwala to więc na ich sterylizację.
- Należy zwrócić uwagę na pojemniki o pojemnościach rzędu 500 i 1000 ml, gdyż mają tendencje do bardzo silnego zakręcania się podczas pracy Unguatora. Dlatego zawsze należy je zakręcać bardzo delikatnie i w miarę możliwości na ich gwinty nałożyć niewielkie ilości wazeliny.
mgr farmacji Łukasz Ejsmont Data: 2008-06-10
|