Reklama:

Roślinne leki w leczeniu biegunek

Freepik

Biegunka - jest to dolegliwość polegająca na częstym (więcej niż 3 x dziennie ) oddawaniu płynnych lub półpłynnych stolców. Biegunce towarzyszą często bóle brzucha oraz nudności i wymioty.

Rodzaje biegunek, przyczyny, zagrożenia, sposoby leczenia

Możemy wyróżnić dwa rodzaje biegunek:

Biegunka ostra

Rozpoczyna się gwałtownie i trwa krótko: 2-3 dni. Jej najczęstszą przyczyną są infekcje bakteryjne, wirusowe, bądź spożycie pokarmów zawierających toksyny - najczęściej bakteryjne. Może również wystąpić po spożyciu pokarmów, na które pacjent jest uczulony.

Biegunka przewlekła

Mówimy o niej, jeśli trwa dłużej niż 2 tygodnie. Może być wywołana różnymi przyczynami (najczęściej nieinfekcyjnymi) np.: owrzodzenie jelita, zapalenie trzustki, guzy nowotworowe. Zawsze wymaga diagnostyki i leczenia pierwotnej przyczyny, gdyż w tych przypadkach biegunka jest tylko objawem.

Mechanizmy biegunki związane są z większą niż normalnie zawartością wody w masie kałowej i przyspieszoną perystaltyką p/pokarmowego. Przyczyny tego mogą być różnorakie:

• niedostateczne wchłanianie płynów ze światła jelit - np. w wyników zaburzenia trawienia, stosowanie leków przeczyszczających
• zwiększone wydzielanie płynów do światła jelit - na skutek działania toksyn bakteryjnych, lub leków
• zwiększona przepuszczalność błon śluzowych jelit - stany zapalne jelit, nowotwory
• zwiększona motoryka jelit - nadczynność nerwowa, nadmierne pobudzenie poprzez układ nerwowy (stres)

Leczenie biegunki

Podstawą jest zapobieganie odwodnieniu, które może mieć poważne konsekwencje - szczególnie u małych dzieci, które bardzo szybko mu ulegają. W tym celu stosuje się nawadnianie z wykorzystaniem różnego rodzaju elektrolitów. Inny element terapii to odpowiednia dieta.

Leki przeciwbiegunkowe można podzielić na:

• chemioterapeutyki:
• antybiotyki (stosowane w biegunkach bakteryjnych)
• leki syntetyczne zmniejszające motorykę p.p (loperamid)
• roślinne leki o działaniu p/biegunkowym

Leki roślinne - do chwili obecnej mają duże zastosowanie w leczeniu biegunki. Leki te wykazują najczęściej działanie ściągające, p/bakteryjne lub adsorbujące.

W fitoterapi biegunek stosuje się najczesciej surowce garbnikowe, które mają działanie ściągające (zmniejszają one przepuszczalność błony śluzowej jelit dla wody, utrudniają przenikanie toksyn bakteryjnych do powierzchni śluzówki i mają działanie p/bakteryjne).

• Bistortae rhizoma - kłącze wężownika FP XI
• Myrtylli fructus siccus - owoc borówki czernicy
• Potentillae anserinae herba - ziele pięciornika gęsiego
• Quercus cortex - kora dębowa FP XI
• Rubi fruticosi folium - liść jeżyny
• Rubi idaei foliu - liść maliny
• Theae folium
• Agrimoniae herba - ziele rzepiku FP XI
• Tormentillae rhizoma - kłącze pięciornika FP XI

Substancje:

• Tanninum albuminatum

Inna grupa surowców to surowce olejkowe - o działaniu p/bakteryjnym i p/zapalnym.

• Salviae officinalis folium - liść szałwii lekarskiej FP XI

Związki o działaniu absorbującym, które absorbują w sobie substancje drażniące (toksyny) i wodę - zgęszczając masy kałowe.

• Carbo medicinalis
• Glinokrzemiany (diosmektyt)
• Saccharomyces boulardii

Uzarae radix - korzeń uzara

Xysmalobium undulatum - kwiaty

Xysmalobium undulatum

Główne substancje czynne to uzaryna - związek o budowie kardenolidowej. Hamują on motorykę przewodu pokarmowego . Wyciągi z surowca lub sama uzaryna stosowane są w niektórych krajach do leczenia ostrych biegunek. Przedawkowanie wywołuje działania podobne do surowców kadenolidowych !!

Agrimoniae herba - ziele rzepiku FP XI

Agrimonia eupatoria - Rzepik pospoliy

Ziele zawiera około 5% garbników, oprócz tego flawonoid i triterpeny.

Zawarte w surowcu garbniki wykazują działanie ściągające, co sprawia, że surowiec ma zastosowanie jako lek p/biegunkowy, oraz zewnętrznie, jako przeciwzapalny i przeciwbakteryjny. Flawonoidy odpowiadają za działanie żółciopędne oraz (częściowo) przeciwzapalne. Z tego powodu surowiec jest stosowany w nieżycie żołądka i jelit, oraz atonii pęcherzyka żółciowego, czy zastoju żółci.

Diosmektyt

Ma właściwości powlekające błonę śluzową przewodu pokarmowego. Ponadto wykazuje właściwości adsorpcyjne - zatrzymuje na swej powierzchni bakterie i toksyny, które następnie mogą być usunięte z organizmu.

Carbo medicinalis - węgiel leczniczy

Jest to węgiel drzewny uzyskiwany w procesie beztlenowego wypalania drewna. Posiada on zdolność wiązania na swojej powierzchni różnych substancji - w tym toksyn bakteryjnych wywołujących biegunkę. Należy zażywać go w dużych ilościach - 10 - 20 g jednorazowo.

Saccharomyces boulardii

Drożdżaki, które posiadają właściwości przywracające prawidłowy skład flory jelitowej. Saccharomyces boulardii neutralizują toksyny wydzielane przez inne bakterie oraz pobudzają organizm do wytwarzania przeciwciał, między innymi IgA. Mikroorganizmy te wykazują również działanie przeciwzapalne. Właściwości te odpowiadają za przeciwbiegunkowe działanie drożdży Sachcaromyces boulardii.

Z ciekawostek - jednym z preparatów stosowanych do leczenia biegunek w przeszłości była Tinctura Opi - nalewka opiumowa. Zawarte w niej alkaloidy, w tym morfina, hamują perystaltykę przewodu pokarmowego.

mgr farmacji Łukasz Ejsmont
Data: 2022-11-25