Reklama:

Leki roślinne w chorobach pęcherzyka żółciowego

Rola żółci i sposób powstawania

Żółć jest płynną wydzieliną wątroby, pełniącą ważne funkcje w procesie trawienia. Odpowiada ona za emulgację tłuszczów oraz aktywację lipazy - enzymu hydrolizującego tłuszcze. Żółć powstaje w wątrobie (produkowana przez hepatocyty), z której odpływa przez system dróg żółciowych i zbiera się w woreczku żółciowym. Tu ulega zagęszczeniu, a następnie, w momencie dotarcia pokarmu do dwunastnicy, uwalniana jest przez przewód pęcherzykowy i dalej przewód żółciowy wspólny do dwunastnicy.
Żółć zawiera między innymi cholesterol, tzw. barwniki żółciowe, sole mineralne. Część substancji wydzielanych z wątroby z żółcią jest ponownie wchłaniana do organizmu w przewodzie pokarmowym, transportowana do wątroby, gdzie ponownie wchodzi w skład żółci. Inna część substancji jest wydalana bezpowrotnie z organizmu np. metabolity leków.

Do najczęstszych chorób związanych z drogami żółciowymi należą:

• kamica żółciowa,
• dyskineza pęcherzyka żółciowego (opóźnione, niepełne uwalnianie żółci z woreczka),
• zzapalenie przewodów żółciowych i pęcherzyka żółciowego.

Kamica żółciowa:

W wyniku nieprawidłowego składu żółci, dochodzi do wytrącania się jej składników i formowania w pęcherzyku i drogach żółciowych tzw. kamieni żółciowych (najczęściej cholesterolowych). Kamienie te mogą czasowo zamykać drogi żółciowe, co powoduje w nich wzrost ciśnienia i atak kolki wątrobowej. W wyniku dłuższego, utrudnieniu w odpływie żółci, dochodzi również do uszkodzeń miąższu wątroby. Pojawiają się wtedy objawy żółtaczki. Kamica może mieć często przebieg bezobjawowy - wtedy pacjent dowiaduje się o kamieniach np. podczas badania USG lub RTG.

Leczenie:

W ataku kolki stosuje się leki przeciwbólowe (NLP-zety) i leki rozkurczowe (np.: papaweryna, skopolamina). Przy dużych kamieniach konieczna jest interwencja chirurgiczna.

W przewlekłej kamicy wątrobowej stosuje się preparaty o działaniu p/zapalnym, p/bakteryjnym, spazmolitycznym, żółciopędnym i żółciotwórczym. Leki roślinne mają duże zastosowanie i znaczenie, zwłaszcza w zachowawczym leczeniu tych dolegliwości.

W przewlekłej kamicy oraz w dyskinezie stosuje się najczęściej surowce roślinne żółciopędne (cholagoga), mające zwykle jednoczesne działanie pobudzające wytwarzane żółci (choleretica), oraz jej wydzielanie z woreczka (cholekinetica).
Leki te ułatwiają i nasilają odpływ żółci, zapobiegając tym samym powstawaniu kamieni. Wskutek zamiany składu żółci pomagają w zmniejszeniu wcześniej powstałych kamieni. Leków tych nie stosujemy w ostrym napadzie kolki wątrobowej lub niedrożności dróg żółciowych, gdyż pogorszą jeszcze sytuację.

Surowce (w kolejność odpowiadającej sile działanie surowca):

• Raphani nigri radix - Korzeń rzodkwi czarny świeży
• Curcumae longae rhizoma - Kłącze ostryżu długiego FP XI
• Boldi folium - Liść boldo FP XI
• Hyperici herba - Ziele dziurawca FP XI
• Menthae piperitae folium - Liść mięty pieprzowej FP XI
• Menthae piperitae aetheroleum - Olejk eteryczny z mięty pieprzowej FP XI
• Helichrysi inflorescentia - Kwiatostan kocanek FP VI
• Taraxaci officinalis radix - Korzeń mniszka lekarskiego FP XI
• Cichorii radix - Korzeń cykori
• Frangulae cortex - Kora kruszyny FP XI
• Inulae radix - Korzeń omanu FP IV

Raphani nigri radix - Korzeń rzodkwi czarnej świeży

Raphanus sativus ver. niger - Rzodkiew czarna

Korzeń rzodkwi czarnej zawiera związki siarki np.: glikobrassocynę, oprócz tego rafaninę, oraz witaminy z grupy B.

Surowiec, szczególnie jego świeży sok, pobudza wydzielanie soku żołądkowego i żółci. Zawarte w nim związki siarki działają przeciwbakteryjnie w obrębie pp. i dróg żółciowych. Stosowany jest w stanach zapalnych wątroby, pęcherzyka i kamicy żółciowej. Zewnętrznie jako środek na porost włosów i o działaniu przeciwłupieżowym i przeciwłojotokowym.
Preparaty: Raphacholin.

Boldo folium - Liść boldo

Peumus Boldo - Boldoa aromatyczna

Zawiera alkaloidy (m.in. boldyna), olejek eteryczny, flawonoid.

Wyciągi z liścia (głównie boldaloina) zwiększają wydzielanie soku żołądkowego i żółci. Stosowana w stanach zapalnych wątroby, zmniejszonego wytwarzania żółci, stanach skurczowych pęcherzyka żółciowego, pomocniczo w żółtaczce i kamicy żółciowej. Surowiec znajduje także zastosowanie w przewlekłych zaparciach i w zaburzeniach trawienia spowodowanych niedoborem soku żołądkowego (uczucie pełności, brak łaknienia).
Preparaty: Boladaloin (boldyna+aloes).

Więcej informacji o tym surowcu znajdziesz w monografii: Boldi folium - Liść boldo FP XI

Helichrysi Inflorescentia - kwiatostan kocanek FP VI

Helichrysum arenarium - Kocanka piaskowa

Główne składniki czynne to flawonoidy - glikozydy kemferolu i apigeniny, związki ftalidowe

Działa rozkurczowo na mięśnie gładkie jelit, pęcherzyka żółciowego i przewodów żółciowych. Ponadto wzmagają czynność żółciotwórczą wątroby. Wyciąg z kocanek nieznacznie zwiększa wydzielanie soków trawiennych.
Stosowany w chorobach wątroby i dróg żółciowych, oraz przy niedostatecznym wytwarzaniu żółc

Więcej informacji o tym surowcu znajdziesz w monografii: Helichrysi inflorescenti.

Curcumae longae rhizoma - kłącze kurkumy FP XI

Curcuma zedoaria- Ostryż cytwarowy. Köhler's Medizinal-Pflanzen.

Curcuuma longa - Ostryż długi (kurkuma)

Zawiera kurkuminoidy, olejek eteryczny, polisacharydy.

Wyciągi z ostryżu pobudzają wydzielanie soku żołądkowego i żółci. Rozkurczają mięśnie gładkie dróg żółciowych i ułatwiają prawidłowe opróżnianie pęcherzyka żółciowego. Działają również przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie w obrębie pp. i dróg żółciowych. Surowiec stanowi składnik popularnej w kuchni azjatyckiej przyprawy curry.

Preparaty: Solaren.

mgr farmacji Łukasz Ejsmont
Data: 2023-05-19