Thymi herba
Ziele tymianku pospolitego FP X

Surowiec stanowią liście i kwiaty tymianku zawierające nie mniej niż 12 ml/kg olejku eterycznego, przy czym w olejku musi być co najmniej 40% sumy tymolu i karwakrolu.
Surowiec zbiera się w czasie kwitnienia, suszy w temperaturze nieprzekraczającej 35 st. C, a następnie ociera się z łodyg liście i kwiaty. Wcześniejsze monografie (do FP IV) przewidywały zastosowanie całego ziela, razem z łodygami.

Najważniejsze substancje czynne zawarte są w olejku i są to: tymol i jego izomer karwakrol, eter metylowy tymolu, p-cymol, alfa-pinen, linalol i jego octan, borneol itd. Oprócz tego surowiec zawiera garbniki i trójterpeny (kw. ursolowy, oleanolowy).
 

Expectorans, antisepticum, stomachicum.
Za działania farmakologiczne surowca odpowiadają substancje zawarte w olejku eterycznym (Oleum Thymi) - tymol i karwakrol. Wzmagają one samoistny ruch nabłonka rzęskowego górnych dróg oddechowych i powodują zwiększenie ilości i upłynnienie wydzielanego śluzu, co w konsekwencji ułatwia odkrztuszanie. Stwierdzono też nieznaczne działanie rozkurczające olejku i surowca, które również sprzyja odkrztuszaniu. Związki zawarte w olejku (o charakterze fenoli) działają również silnie grzybobójczo i bakteriobójczo, nawet na prątki gruźlicy. Działanie w stosunku do tego patogenu potwierdzono jednak jedynie w warunkach in vitro gdzie osiąga się większe stężenia olejku niż w organizmie.
Olejek eteryczny i związki goryczowe zawarte w surowcu pobudzają wydzielanie soku żołądkowego.
Wskazania: Surowiec jest stosowany najczęściej do przygotowywania inhalacji w nieżytach górnych dróg oddechowych. Podobne zastosowanie ma również olejek tymiankowy. Wyciągi z surowca stosowane są w stanach zapalnych jamy ustnej i gardła. Ziele tymianku bywa również składnikiem preparatów poprawiających trawienie. Jest też stosowane jako przyprawa kulinarna.
Uwagi: Surowiec bezpieczny w stosowaniu nawet u małych dzieci. Olejek można stosować od 6 roku życia.
 

Tymianek pospolity pochodzi z rejonu Morza Śródziemnego. Uprawiany jest w wielu krajach, również w Polsce. Surowiec pochodzi z upraw.

Łodyga jest szarozielona, czterokanciasta. Liście Tymus vulgaris są drobne(4-12 mm szerokości), okrągłojajowate, całobrzegie, krótkoogonkowe lub siedzące, o podwiniętych brzegach, lekko skórzaste, szczyt tępy, nasada lekko zaokrąglona. Liście Thymus zygis są drobniejsze (do 6 mm długości) i mają igiełkowaty lub lancetowaty kształt. Kwiaty obu gatunków są podobne - różowofioletowe, zebrane w groniaste kwiatostany. Kielich i korona - dwuwargowe. Pręcików 4. Owoce to orzeszki.
Zapach jest bardzo charakterystyczny - tymolowy. Smak gorzkawo-palący.

W rozdrobnionym surowcu widać falistościenne komórki epidermy oraz diacytyczne aparaty szparkowe. Obserwuje się włoski wydzielnicze typu Labiateae i jednokomórkowe główkowe włoski wydzielnicze. Występuje kilka rodzajów włosków okrywających: charakterystyczne 4-5 komórkowe włoski stożkowe z brodawkowatą kutykulą i jedną zapadniętą komórką lub kolankowato zgięte włoski 2-3 komórkowe.

Ostatnia aktualizacja: 2016-07-07